Avropa İttifaqı (Aİ) 18 ildir bloka üzv olan Rumıniya və Bolqarıstanın Şengen zonasına qəbulunu tam həddə çatdıracaq.

Rumıniya və Bolqarıstan martın 31-də qismən Şengen zonası daxil edildi və hər iki ölkənin dəniz və hava sərhədlərində pasport nəzarəti aradan qaldırıldı. Di gəl, qanunsuz mühacir axınından çəkinən Avstriya bu iki ölkənin quru sərhədlərində pasport nəzarətinin ləğvinə vetonu saxlamışdı.

Dekabrın 9-da Avstriyanın daxili işlər naziri Qerhard Karner bildirib ki, Bolqarıstan və Rumıniyadan Avstriyaya gələn mühacir sayı azalıb.

Beləliklə, yanvarın 1-dən pasport nəzarətinin ləğvi gözlənilir. Ancaq iyulun 1-dək təsadüfi yoxlanışlar aparıla bilər.

Hər iki ölkənin indiyədək Şengen zonasına tam daxil ola bilməməsi siyasi səbəblərə bağlanılırdı. Pasport nəzarətinin aradan qalxması onların iqtisadiyyatlarına töhfə verə bilər. Buvaxtadək yük maşınlarının sərhəddə günlərlə gözləməsi daşınan yükün son qiymətini artırırdı.

Kipr və İrlandiyadan başqa, Aİ-nin 27 üzv ölkəsindən 23-ü artıq Şengen zonasının tamhüquqlu üzvüdür. Birliyə daxil olmayan İslandiya, Lixtenşteyn, Norveç və İsveç də sərhədi keçərkən pasport nəzarətinin ləğvini və Avropa ölkələrinə vizasız səyahəti nəzərdə tutan Şengen razılaşmasına qoşulub.

Şengen zonası 450 milyondan çox insanı və təxminən 4.6 milyon kvadratkilometr ərazini əhatə edir.

Türkmənistanda şagird və tələbələrə Yeni ili qeyd etmək yasaqlanıb. AzadlıqRadiosu türkmən xidmətinin bilgisinə görə, hakimiyyətin təşkil etdiyi Yeni il tədbirlərinə qatılmaqsa məcburidir.

"Tələbələrə Yeni il axşamı kafedə, yaxud evdə şənlik təşkil etməyəcəklərinə, eləcə də şəhəri gəzməyə çıxmayacaqlarına dair yazılı öhdəlik imzalatdırıblar", - xidmətin qaynaqlarından biri belə deyib.

Yasağı pozanlar təhsil aldığı universitetdən qovula bilər.

"Ötənilki təcrübədən bilinir ki, əsasən, yuxarı kurs tələbələrini qorxutmaq üçün xəlvəti şənlik keçirən tələbə universitetdən xaric edilirdi", - xidmətin bir başqa qaynağının sözləridir.

Şagirdlərə isə hələ noyabrda xəbərdarlıq edilib. Bu yasaq barədə bilgi verən müəllimlər Təhsil Nazirliyinin bir sərəncamını əsas gətirir.

Bütövlükdə ölkədə Yeni ilin keçirilməsinə hazırlıq işləri gedir. Keçən il dövlət müəssislərinə Yeni il ağacını quraşdırmaq, məktəb və uşaq bağçasında Yeni il tədbirləri keçirmək yasaqlanmışdı. Bayramla bağlı məhdudiyyətlər Sərdar Berdiməhəmmədov prezident olandan bəri tətbiq olunmağa başlanıb.

Onun atası Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun prezidentliyi dönəmində təmtəraqlı məclislər keçirilir, keçmiş dövlət başçısı da mahnılar oxuyurdu. O vaxt da dövlət Yeni il şənliklərinə nəzarət edir, ancaq onları yasaqlamırdı.

Minsk rayon məhkəməsi 59 yaşlı pensiyaçı Anna Strijeviçə dörd il həbs cəzası verib. Bu bilgini "Vyasna" insan haqlari təşkilatı yayıb. Strijeviç həm də 22 min Belarus rublu (6.7 min ABŞ dolları) məbləğində cərimələnib.

Pensiyaçı qadın Aleksandr Lukaşenkonu təhqir etməkdə, ona böhtan atmaqda, eləcə də milis əməkdaşını təhqir etməkdə, asayişi qabaca pozmaqda və ekstremist fəaliyyətə dəstək verməkdə suçlanıb.

Qadın ötən il dekabrın 18-də saxlanılıb. Qapalı keçən məhkəmənin təfərrüatı bilinmir. Hüquq müdafiəçilərinin fikrincə, o, siyasi məhbuslara yardım göstərdiyi üçün məhkum edilə bilərdi, çünki fəal şəkildə onlara məktublar yazırmış.

"Vyasna"nın bilgilərinə görə, 2020-ci ildə Belarusda "Aleksandr Lukaşenkonu təhqir etmək" və ona böhtan atmaq maddələriylə 1200-dən çox adam məhkum edilib. Onlardan, azı, 514 nəfəri həbsə atılıb. Qalanları da ya islah müəssisələrinə göndərilib, ya da azadlıqları məhdudlaşdırılıb. Təhqir və böhtana görə məhkum olunanların çoxu sosial şəbəkələrdə təqib edilirmiş. Sözügedən statistikada yalnız hüquq müdafiəçilərinin bildiyi hallar əksini tapıb.

Rusiya Dövlət Duması üçüncü və sonuncu oxunuşda rus dilini bilməyən mühacir övladlarını məktəbə götürməyi yasaqlayan qanun qəbul edib. Qanunun lehinə 409 səs verilib, yalnız bir deputat yeni qanunun əleyhinə çıxıb. Onun kimliyi açıqlanmır.

Qanuna görə, dil biliklərini müəyyənləşdirən test sınağı ödənişsiz olacaq. Məktəbə götürülənlərin rus dili biliyi ilə yanaşı, Rusiyada qanuni əsaslarla yaşayıb-yaşamaması da yoxlanılacaq.

Dövlət Dumasının bilgisinə görə, təhsil ili başlayarkən, mühacir övladlarının 41 faizi rus dilində ünsiyyət zamanı çətinlik çəkib.

"Keyfiyyətli təhsilin əldə edilməsini və məktəb proqramının uğurlu mənimsənilməsini təmin etmək üçün rus dilini bilmək zəruridir. Əks halda, dili bilməyən uşağın öyrənmə və sosial uyğunlaşma prosesləri son dərəcə çətinləşir. O da, sinif yoldaşları və müəllimlər də problemlər yaşayır", - Dövlət Dumasında belə deyiblər.

Qanun 2025-ci il aprelin 1-dən qüvvəyə minəcək.

Dekabrın 10-da ABŞ Rusiyanın dondurulmuş aktivlərinin faizləri hesabına Ukraynaya 20 milyard dollarlıq kredit ayırıb. Kreditin yayda "Böyük yeddilik" (G7) ölkələrinin təsdiqlədiyi 50 milyard dollarlıq yardım paketinin bir bölümü olduğu bildirilir.

ABŞ prezidenti seçilmiş Donald Trampın Ukraynaya yardımla bağlı tərəddüdü fonunda Bayden administrasiyası bu ilin sonunadək krediti Kiyevə çatdıracağına söz verib.

Yetkilərinin icrasına yanvarın 20-də başlayacaq Tramp indiyədək Ukraynaya verilən yardımın həcmini tənqid etsə də, bu ölkəni lend-liz proqramı (ABŞ-nin "2022-ci ildə Ukraynada Demokratiyanı Müdafiə üçün Lend-liz Aktı"- red) çərçivəsində dəstəkləyəcəyini deyib.

Ukrayna üçüncü ildir sürən Rusiya təcavüzünün önünü kəsmək üçün ABŞ və Avropanın hərbi və maliyyə dəstəyindən çox asılıdır.

Tramp yardımı dayandırsa da, G7-nin ayırdığı 50 milyard dollarlıq kredit Ukraynanın 2025-ci ilin birinci yarısında müdafiə xərcləri üçün çox önəmli olacaq.

"G7-nin kreditləri təcili yardım, xəstəxana və cəsarətli dirənişin digər əsaslarının davamlığını təmin etmək üçündür", - bunu deyən ABŞ maliyyə naziri Canet Yellen əlavə edib ki, ölkəsinin dəstəyi Ukraynaya suverenliyini qorumaq və "ədalətli" sülhə nail olmağa kömək edəcək.

Kreditin ayrılmasıyla bağlı bəyanat ABŞ və müttəfiqləri arasında Rusiyanın dondurulmuş milyardlarla dollarlıq aktivlərindən beynəlxalq hüququ pozmadan Ukraynaya kömək etmək üçün ən yaxşı şəkildə istifadəyə dair bir neçə ay sürən danışıqlardan sonra verilib.

Rusiya Ukraynanın Zaporojye şəhərindəki xəstəxanaya havadan zərbə endirib. Ölkənin fövqəladə hallar xidmətinin bilgisinə görə, nəticədə altı nəfər ölüb və azı, 22 nəfər yaralanıb.

Yerli hakimiyyət orqanları iki qadının dağıntılar altından çıxarıldığını, amma daha dörd adamın da orada qaldığını bildirir.

Baş prokurorluğun bilgisinə görə, havadan zərbə şəhər mərkəzini hədəf götürübmüş. Nəticədə yaxınlıqdakı kafe məhv edilib və partlayış dalğasıyla ətrafa səpələnən qırıntılar ərazidəki ev və avtomobillərə ziyan vurub.

Zaporojye vaxtaşırı Rusiyanın hava zərbələrinə məruz qalır. Dekabrın 6-da belə zərbələrdən 10 nəfər həlak olub.

Bu ara Rusiya Müdafiə Nazirliyi Ukrayna ilə sərhəddəki Bryanks vilayətində düşmənin 14 PUA zərbəsi endirdiyini bildirib. Nəticədə adı bildirilməyən bir istehsalat müəssisəsi yanıb.

Avropa İttifaqı (Aİ) xarici işlər nazirləri Gürcüstan hökumətini artıq ard-arda 13 gecə davam edən etirazlarda "demokratik geriləmə" və etirazçılara qarşı istifadə etdiyi "repressiv" taktikalara görə xəbərdarlıq edib.

Dekabrın 10-da əllərində Aİ və Gürcüstan bayraqlarını dalğalandıran 4 minədək etirazçı parlament binasının önünə toplaşıb.

"Hər gün işdən sonra buraya gəlirik", - 40 yaşlı Sofiya Caparidze AFP-yə belə deyib və əlavə edib: "Bütün gürcülər, hər bir şəhər və kənd Aİ-yə qoşulmaq istəyir. Biz SSRİ-yə dönmək istəmirik".

Aİ xarici işlər nazirləri dekabrın 16-da keçirəcəkləri sammitdə son iki həftə boyunca qərbyönlü etirazçıların üzləşdiyi davranışa görə Gürcüstan liderlərinin cəzalandırılmasını müzakirə edəcəklər.

"Fəsadlara yol açacaq"

"Davam edən demokratik geriləmə və Gürcüstan hakimiyyətinin əl atdığı son repressiv üsullar ikitərəfli münasibətlərimizdə fəsadlara yol açacaq. Aİ əlavə tədbirləri gözdən keçirəcək", - bəyanatda belə deyilir.

Aİ xarici işlər nazirləri "insanlığa yaraşmayan" davranış və işgəncələrdən köklü narahatlığını bildirərək, insan haqlarının pozulması hallarının araşdırılmasına çağırıb: "400-dən çox insan saxlanılıb və çatan bilgilərə görə, onlardan 300 nəfərdən çoxu zorakılıq və pis davranışla üzləşib. Əksəriyyətin təcili tibbi yardıma ehtiyacı var".

Etirazçılara, media nümayəndələrinə və müxalifət liderlərinə qarşı hökumətin repressiv addımlarına görə üzüntüsünü dilə gətirən Aİ saxlanılanların dərhal sərbəst buraxılmasını tələb edir.

Dekabrın 9-da Böyük Britaniya jurnalistlərə və qərbyönlü etirazçılara qarşı "dəhşətli" repressiyaları qınayaraq, Gürcüstan hökuməti ilə əlaqələrini kəskin şəkildə məhdudlaşdırdığını bildirib. Bu, ABŞ və Aİ-nin daha öncə atdığı addımların bənzəridir.

Sərt açıqlamalar versə də, Aİ-nin sammitdə konsensus əldə etməsi çətin ola bilər. Macarıstanın sağçı lideri Viktor Orban Gürcüstan hökumətinə dəstəyini dilə gətirib və avropalıların "Gürcü arzusu" liderlərinə qarşı sanksiyalar tətbiq etmək cəhdlərini qınayıb.

Xatırlatma

Ötən ilin dekabrında Aİ-yə namizəd statusu əldə etsə də, Gürcüstanda "xarici agentlər" və cinsi azlıqlara dair mübahisəli qanunlar qəbul edilib. Brüssel bu qanunları Avropanın dəyər və prinsiplərinə zidd saydığından Gürcüstanın Aİ-yə üzvlük danışıqlarını başlatmaqdan vaz keçib.

İsrail Suriyada 250-dən çox hərbi hədəfə zərbələr vurub. Bu barədə İsrail Ordusunun "Qaley" radiosu xəbər verib.

Zərbə hədəflərinin hərbi bazalar, qırıcı təyyarələr, hərbi-raket kompleksləri, istehsalat meydançaları və raket anbarları olduğu bildirilir.

"AFR" müxbirləri paytaxt Dəməşqdə dekabrın 10-da güclü partlayışların eşidildiyini xəbər veriblər. Suriyanın ən iri hərbi hava qüvvələri bazalarına zərbələr barədə bilgiləri "Reuters" və "Əl-Ərəbiyyə" də paylaşıb. Dəməşq və onun ətrafına endirilən zərbələr hərbi obyektlərə, araşdırma mərkəzlərinə və radioelektron mübarizə idarəsinə tuş gəlib.

Londondakı Suriya İnsan Haqlarını Müşahidə Mərkəzi də son 48 saatda İsrailin 250-dən çox hava hücumu nəticəsində Bəşər Əsədin ən önəmli hərbi obyektlərinin, o sıradan Həma, Homs və Latakiyadakı hərbi bazaların məhv edildiyini bildirib.

Hücumlar haqqında bilgilər İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun "İsrailə qarşı elan olunan ölüm-qalım savaşında" ölkəsinin Yaxın Şərqin simasını dəyişdirməsinə və düşmənləri "addım-addım" məhv etməsinə dair bəyanatından sonra yayılıb.

"Əl-Mayadin" telekanalının xəbərinə görə, İsrail tankları Suriya paytaxtı istiqamətində hərəkət edir və ondan 20 km məsafədədir.

İsrail ordusu Colan təpələrindəki bufer zonasını tərk etməsi və Suriya ərazisinin dərinliklərinə irəliləməsi barədə xəbərləri təkzib edib.

İsrail ordusu dekabrın 8-də 1973-cü ildən bəri ilk dəfə Colan təpələrindəki bufer zonaya daxil olaraq bitişik "strateji" mövqeləri tutub.

8 dekabr

İsrail hərbçiləri Colan təpələrindəki bufer zonaya daxil olublar

Dekabrın 8-nə keçən gecə və səhər saatlarında İsrail ordusu Colan təpələrindəki bufer zonaya daxil olaraq bitişik "strateji" mövqeləri tutub.

Baş nazir Benyamin Netanyahu İsrailin nəzarət etdiyi Colan təpələriylə Suriya sərhədində görüntülənən videomüraciətində belə deyib.

İsrail hərbçiləri Hermon dağının Suriyaya aid yamacını nəzarətə götürüblər. "Biz düşmən qüvvələrinin sərhədlərimiz yaxınlığında öz mövqelərini möhkəmləndirməsinə imkan verməyəcəyik", - yenə Netanyahunun sözləridir.

İki ölkənin döyüş mövqeləri arasındakı ərazini İsrailin tutması Suriyada Bəşər Əsəd rejiminin çöküşünə dair bilgilər fonunda baş verib.

Netanyahunun fikrincə, 1974-cü il razılaşmasına görə, bufer zonası kimi sayılan ərazilər Suriya ordusu mövqelərini tərk etdiyindən həmin statusunu itirib və sərhədlərini qorumaq üçün İsrail oraya qoşunlarını yeridib. O əlavə edib ki, Əsəd rejiminin çöküşü İsrailə yeni imkanlar açmaqla yanaşı, risklər də törədir.

Bu təpələr 1967-ci ildə işğal edilib

İsrail 1967-ci il savaşında işğal etdiyi Colan təpələrini öz ərazisi sayır. Dünya ölkələrinin çoxu bu ərazilərin Suriyaya məxsus olduğunu bildirir. Ordu İsrailin rəsmən ona məxsusluğunu elan etmədiyi rayonlara daxil olub.

Netanyahu müraciətində deyib ki, Əsəd rejiminin çöküşü əsas himayədarlarına - İranla "Hizbullah"a endirilən zərbələrə görə mümkün olub.

İran və ona yaxın radikal livanlı qruplaşma olan "Hizbullah" (ABŞ-də terrorçu təşkilat sayılır - red.) Suriyadakı vətəndaş müharibəsində Əsədi fəal dəstəkləyib. Ancaq onlar silahlı qruplaşmaların son hücumunun önünü kəsmək üçün rejimə dəstək göstərmədilər. "Hizbullah" bu ilin noyabrında İsraillə apardığı silahlı qarşıdurma nəticəsində zəifləyib və atəşkəslə razılaşıb.

Dəməşqi və ölkə ərazisinin önəmli bölümünü tutan Suriya silahlı müxalifəti arasında İsraillə qarşıdurmanı sürdürmək niyyəti güdən qüvvələr önəmli rol oynayır. Bunlar arasında ən böyük qruplaşma Birləşmiş Ştatların terrorçu təşkilat kimi tanıdığı "Həyat Təhrir əş-Şam"dır (HTŞ).

Ağır hərbi texnikanın silahlıların əlinə keçməsini önləməkdən ötrü İsrail Suriya ordusunun obyektlərinə bir neçə hava zərbəsi endirib. "Reuters"in bilgisinə görə, İsrail Dəməşqdəki Suriya hərbi kəşfiyyatı və gömrük idarəsinin baş qərargahına da zərbələr vurub. Raketlərin hazırlanmasında iranlı mütəxəssislər də çalışdığından araşdırma mərkəzi də hücuma məruz qalıb.

Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenko 29 siyasi məhbusu əfv etsə də, ölkədə hələ yüzlərlə siyasi məhbus qalmaqdadır. Bir yandan da yanvarda keçiriləcək prezident seçkiləri öncəsi plüralizmə qarşı repressiya dalğaları genişlənməkdədir.

Əfv edilənlərin 11-i qadın, 18-i kişidir. Yarıdan çoxunun xroniki xəstəliyi və əlilliyi var.

"Azadlığa buraxılanların hamısı törətdiyi əməllərdən peşman olaraq əfvlə bağlı dövlət başçısına müraciət edib", - prezident administrasiyasının açıqlamasında belə deyilir. O da bildirilir ki, DİN "qanunları bir daha pozmamaları üçün" azadlığa buraxılanlara göz qoyacaq.

Daha öncə əfvlə azadlığa buraxılanların bir neçəsi güvənlik xidmətlərinin onları izlədiyinə diqqət çəkib.

Əfv edilənlərin arasında məşhur fəalların olub-olmadığı bilinmir

Bu il sayca yeddinci əfv fərmanıyla toplam 178 nəfər azadlığa buraxılıb.

"Vyasna" insan haqları təşkilatından olan Pavel Sapelka AP-yə deyib ki, Lukaşenko əfv olunanlardan iki dəfə çox insanı həbs etdirir.

O, Belarusda repressiya dalğasının genişləndiyini söyləyib.

Hazırda Belarusdakı siyasi məhbuslar arasında 1300-dək siyasətçi, jurnalist, hüquq müdafiəçisi və vətəndaş cəmiyyəti fəalı var. Onlara vəkil tutmaq yasaqlanıb, saxlanma şəraitləri də ağırdır.

2020-ci ildəki prezident seçkisinin nəticələrinə etiraz edənlərə qarşı genişmiqyaslı repressiyalarda, azı, 13 min belaruslu ölkəni tərk etməyə məcbur qalıb.

Rusiya prezidenti Vladimir Putinin yaxın müttəfiqi olan A.Lukaşenkonun gələnilki seçkilərdə də qalib elan ediləcəyi gözlənilir.

Cənubi Koreyanın prezidenti Yun Sok Yola ölkəni tərk etmək yasaqlanıb.

"Yonhap" agentliyinin bilgisinə görə, baş prokuror O Don Un parlamentdəki dinləmələrdə bildirib ki, ölkədə fövqəladə vəziyyətin tətbiqi və etirazlar açılan cinayət işində araşdırılır.

Prezident dövlətə xəyanət və hakimiyyətdən sui-istifadədə suçlanır. Polis onun sorğu-suala çəkilməsini istisna etmir.

Y.S.Yol "daxildə Şimali Koreya tərəfdarları ilə aparılan mübarizə" ilə əsaslandırdığı fövqəladə vəziyyəti dekabrın 3-də elan etmişdi. Altı saat qüvvədə olan fərmanda siyasi partiyaların fəaliyyəti, etirazlar, tətillər yasaqlanmış, mediada senzura başladılmış, eləcə də ölüm cəzası verə bilən hərbi-səhra məhkəmələri qurulmuşdu.

Prezidentin fərmanı paytaxt Seul və ölkə parlamentində geniş etirazlar doğurmuşdu. Parlament fərmanın ləğvinə səs verəndən sonra Y.S.Yol öz qərarından dönməyə məcbur qalmış, ölkənin müdafiə naziri və bir sıra aparıcı məmurlar istefa vermişdilər.

Parlamentdə prezidentin impiçmentinə dair səsvermə keçirilsə də, hakim "Xalqın gücü" partiyası bunu boykot etdiyindən Y.S.Yol vəzifəsində qalıb.

ABŞ-də prezident seçilmiş Donald Tramp Rusiya və İranın zəif durumda olduğunu deyib və Vladimir Putini Ukraynada, az qala, üç ildir sürən savaşı dayandırmağa çağırıb.

Trampın sözləri Dəməşqi ələ keçirən Suriya qiyamçılarının həm də Əsəd ailəsinin ölkədəki yarıməsrlik hökmranlığına son qoyduğu günə təsadüf edib.

Ağ evin gələcək sahibi dekabrın 8-də deyib ki, Rusiya Ukraynadakı savaşa və problemli iqtisadiyyatına, İran da İsrail və onun hərbi uğurlarına görə zəif durumda olduğundan suriyalı diktatorun yardımına gələ bilmir.

Tramp 2022-ci ilin fevralından bəri Rusiyanın 600 minədək, ərazisini qoruyan Ukraynanınsa 400 minədək hərbçisini itirdiyini də söyləyib.

"Savaş dərhal dayandırılmalı və danışıqlar başlanmalıdır", –deyən Tramp əlavə edib: "Vladimiri yaxşı tanıyıram. İndi o tərpənməlidir. Çin də kömək edə bilər. Dünya gözləyir".

Kreml Trampın şərhinə hələ cavab verməyib.

Parisdə görüş və müzakirələr olub

Trampın fikrincə, Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski "sülh saziş bağlamaq istərdi". O, dekabrın 7-də Fransa prezidenti Emmanuel Makron və Zelenskiylə Parisdə Ukrayna savaşını müzakirə edib. Zelenski üçtərəfli danışıqları "yaxşı və səmərəli" adlandıraraq deyib ki, liderlər "ədalətli sülh" imkanlarını dartışıblar.

Tramp və Zelenski başqa dünya liderləriylə birgə Notr-Dam kilsəsinin yenidən açılış mərasiminə qatılmaq üçün Parisdə toplaşıblar.

"İnsanlarımız, savaş meydanındakı durum və Ukrayna üçün ədalətli sülh barədə danışdıq. Hamımız bu müharibənin mümkün qədər tez və ədalətli bitməsini arzulayırıq", - sosial şəbəkə paylaşımında bu sözləri dilə gətirən Zelenski "qətiyyətli" mövqeyinə görə prezident Trampa təşəkkürünü bildirib.

Makron tərəfləri sülh və güvənlik naminə səylərini davam etdirməyə çağırıb.

Yanvarın 20-də yetkilərini gerçəkləşdirməyə başlayacaq Tramp indiki administrasiyanın savaş başlanandan bəri Ukraynaya onlarla milyard dollar ayırmasını tənqid edib.

Savaşın tez zamanda bitməsi suallı qalır

Prezident olarsa, savaşı 24 saata bitirə biləcəyini söyləyən Trampın sözləri Ukraynanın işğal altındakı ərazilərini güzəştə getməli olması kimi yozulub.

Ekspertlərin fikrincə, bir çox səbəb savaşı tez bitirməyi çətinləşdirəcək. Bunların arasında Ukraynaya güvənlik zəmanəti verilməsini və Rusiyaya qarşı sanksiyaların yumşaldılmasını qeyd etmək olar.

Bu arada, Ağ evi tərk edəcək Bayden administrasiyası Ukraynanın müdafiəsini gücləndirmək üçün bu ölkəyə silah tədarükünü artırıb.

Dekabrın 7-də rəsmi Vaşınqton deyib ki, 988 milyon dollarlıq növbəti sursat və hərbi avadanlıqdan ibarət yardım paketini hazırlayır. Sözügedən vəsait "Ukraynanın güvənliyinin təmin edilməsi Təşəbbüsü" ilə bağlı yerdəqalan 2.21 milyard dollardan götürüləcək.

Pentaqonun bilgisinə görə, vəsait HIMARS raket sistemləri və dronların alınmasına xərclənəcək.

Tramp administrasiyasının Kiyevə yardımı dayandıracağına dair bilgilər çoxaldıqca, Avropa ölkələri öz dəstəyini artırır.

Zelenski dekabrın 7-də bildirib ki, Ukrayna Danimarkadan müasir "F-16" döyüş təyyarələrinin ikinci bölümünü alıb. Ötən il rəsmi Kopenhagen Ukraynanı toplam 19 təyyarə ilə təmin edəcəyini bildirmişdi.

Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov ölkəsinin ABŞ ilə savaş durumunda olmadığını deyib. Bu barədə o, Moskvada "Fox News"un sabiq əməkdaşı Taker Karlsona müsahibəsində bu sözləri dilə gətirib: "Əlbəttə, biz qonşularımızla, bütün ölkələrlə, özəlliklə ABŞ kimi böyük bir ölkə ilə normal münasibətlərin olmasını istərdik".

Lavrov Rusiya ərazisinin dərinliklərinə ATACMS və digər uzaqmənzilli raketlərlə zərbə endirilməsindən sonra ölkəsinin də buna reaksiya verməli olduğunu söyləyib: "Ümid edirik ki, bir neçə həftə öncə "Oreşnik" sisteminin siqnalı ciddi sayılıb".

Günlər öncə Maltada ATƏT-in Nazirlər Şurasının iclasında Lavrov ABŞ-ni kəskin tənqid edərək deyib ki, "qaynar mərhələyə rahatlıqla keçə biləcək Soyuq savaş yenidən dirildilir".

Rusiyalı diplomat ABŞ-nin kiçik və ortamənzilli raketlərə dair ikitərəfli razılaşmadan imtinasını da tənqid edib və ATƏT-i "Avropanın ABŞ-yə tabe olunması kursunun qurbanı" adlandırıb.

Savaşı başladan Rusiya deyildi?

Lavrovun fikrincə, Ukraynada savaşın dayandırılması və münaqişənin nizamlanması üçün rəsmi Kiyev NATO üzvlüyündən imtina etməli, ərazisində Qərbin hərbi bazalarını qapatmalı və əcnəbi hərbçilərin qatıldığı təlimləri ləğv etməlidir.

Moskvanın ukraynalıları məhv etməyə niyyəti olmadığını deyən nazir bu xalqı "rus xalqının bacı və qardaşları" adlandıraraq əlavə edib ki, savaşı başladan Rusiya deyildi.

2022-ci ilin fevralında Rusiyanın Ukraynaya tammiqyaslı təcavüzündən bəri BMT-nin hesablamalarına görə, 659-u uşaq, ən azı, 12 min 162 mülki şəxs həlak olub və min 747-si uşaq, 27 minədək dinc insan xəsarət alıb. Yekun rəqəmlərin daha yüksək olduğu güman edilir. Hər iki ölkə müharibə başlayandan hərbi itkiləri barədə bilgiləri gizlədir.

Müsahibə zamanı Karlson Lavrovdan rusiyalı müxalif siyasətçi Aleksey Navalnının həbsxanadakı ölümü barədə də soruşub. Almaniyada müalicə olunan Navalnının tibbi analiz nəticələrinin Rusiyadan gizlədildiyini vurğulayan nazir ehtimal edib ki, müxalifətçiyə "Almaniyada nəsə edə bilərdilər": "O, Rusiyada cəzasını çəkərkən vəfat edib. Vaxtaşırı özünü yaxşı hiss etmirdi. Bu da almanlardan onun analiz nəticələrini bizə göndərmələrini xahiş etməyimizin başqa bir səbəbiydi. Biz onların aşkar etdiklərini tapmadıq".

Mərhum siyasətçinin 2020-cü ildə Kremlin buyruğuyla Federal Təhlükəsizlik Xidməti tərəfindən zəhərləndiyini deyilir. Rəsmi Moskva bir yandan siyasətçinin zəhərlənməsi faktını danır, o biri yandan da bunu Qərb xüsusi xidmət orqanlarının əməli sayır.

Suriya ordusu "dinc əhalinin həyatını qorumaq və şəhərdə döyüşlərin önünü almaq üçün" mövqelərini dəyişdirdiyini bildirib. Bu, prezident Bəşər Əsəd, onun müttəfiqləri olan İran və Rusiya üçün daha bir itkidir.

"Son bir neçə saatda əsgərlərimizlə terrorçu qruplaşmalar arasında qarşıdurma gücləndiyindən ... bu qruplaşmalar bir neçə xətti yararaq şəhərə daxil olub", - Suriya ordusunun dekabrın 5-dəki açıqlamasında belə deyilir.

Paytaxt Dəməşqin müdafiəsində əsas rol oynayan Həma sahilyanı Tartus və Latakiya şəhərlərinin qapısıdır. Tartusda Rusiyanın strateji hərbi dəniz bazası yerləşir.

Bir gün öncə qiyamçıların irəliləyişini dayandırmaq üçün Suriya və Rusiya hərbçiləri onları atəşə tutmuş və havadan zərbələr endirmişdi.

BMT döyüşlər nəticəsində on minlərlə dinc sakin didərgin düşdüyünü bildirib.

4 noyabr

Qiyamçıların Rusiya hərbi bazası yaxınlığındakı irəliləyişi əngəllənib

Suriya ordusu Rusiya hərbi hava bazası yaxınlığındakı qiyamçıların önünü kəsmək üçün əks-hücuma başlayıb. Dövlət mediası bu xəbəri yayıb.

Əks-hücum son bir neçə gündə "Həyat Təhrir əş-Şam"ın (HTŞ) rəhbərlik etdiyi silahlı qruplaşmaların ildırımsürətli irəliləyişindən sonra başlanıb. Ölkənin ərazicə ən böyük şəhəri - Hələbi, 14 mərkəzi qəsəbə və şəhəri ələ keçirən silahlıları Hmeymim hərbi hava bazasından 35 km ayırır. Rusiyadan dəstək istəyən Bəşər Əsəd 2015-ci ildə Hmeymimi rusiyalılara təslim edib.

Üsyançıların dekabrın 4-də Suriyanın dördüncü ən böyük şəhərindən - hökumətin nəzarətindəki Həmadan təxminən 20 kilometr geri çəkildiyi bildirilib. Onların özü cəmi 10 km geri çəkildiklərini deyir.

Dəməşqin müdafiəsində əsas rol oynayan Həma sahilyanı Tartus və Latakiya şəhərlərinin qapısıdır. Tartusda Rusiyanın strateji hərbi dəniz bazası yerləşir.

HTŞ-dan başqa qiyamçılar arasında Türkiyənin dəstəklədiyi və fərqli silahlı qruplaşmlardan ibarət "Suriya Milli Ordusu" da var.

BMT-nin Suriya üzrə xüsusi elçisi Heyr Pedersen dekabrın 3-də bildirib ki, döyüşlər nəticəsində on minlərlə dinc sakin didərgin düşüb.

"Rumıniya Rusiyanın aqressiv hibrid fəaliyyətinə məruz qalıb". Ölkə güvənlik şurasının dekabrın 4-də ictimailəşdirdiyi məxfi sənədlərdə belə deyilir. Sənədlərdən çıxan qənaətə görə, prezident seçkilərinin birinci turunda rusiyayönümlü namizəd Kelon Corceskunun gözlənilməz qələbəsi məhz sözügedən yönləndirilmiş fəaliyyət nəticəsində mümkün olub.

Corcesku dekabrın 8-dəki ikinci turda avropayönümlü mərkəzçi namizəd Elena Laskoni ilə üz-üzə gələcək.

Sənədlərdə deyilir ki, Rusiya Corceskunu TikTok sosial şəbəkəsində təbliğ etmək üçün bir neçə üsula -yönləndirilən hesablara, ödənişli təbliğat vasitələrinə əl atıb.

Bu, Corceskunun populyarlığının qısa müddətdə 1 faizdən 22 faizədək artdığını izah edir. Güvənlik şurası onu da bildirib ki, Rumıniyanın rəsmi qurum və sıradan vətəndaşları, özləri də bilmədən, yönləndirmənin qurbanına çevrilərək bu fəaliyyətə cəlb edilib.

85 mindən çox kiberhücum?

Corceskunu məşhurlaşdırmaq üçün seçkilərə iki həftə qalmış 25 min TikTok hesabı fəal şəkildə istifadə olunub. Onlardan 800-nün fəaliyyəti noyabrın 11-dək çox zəif olsa da, daha sonra "bütün şəbəkə tam gücüylə işə başlayıb".

TikTok-dakı məhşur şəxslər Corceskunu birbaşa dəstəkləməklə yanaşı, bitərəf paylaşımlarında ona aid qeydlər yerləşdiriblər.

Müstəqil namizədin təbliğatında yarar saxlayan bir üsul da Rumıniyanın rəsmi qurumlarını təmsil edən saxta hesabların yaradılması olub. Belə hesablar dövlət qurumlarının Corceskunu dəstəklədiyi təsəvvürü yaradıb

Corcesku seçki kampaniyasına pul xərcləmədiyini söyləsə də, kəşfiyyat xidməti bütün bu əməliyyata xeyli vəsait sərf edildiyinə diqqət çəkib.

Sənədlərə əsasən, Rumıniyanın rəsmi seçki saytlarına giriş bilgilərinin Rusiya kibercinayətkar platformalarında dərci sözügedən əməliyyatın Rusiya ilə bağlantısını sübuta yetirir.

Kəşfiyyat xidməti 85 mindən çox kiberhücum müəyyənləşdirib.

Rusiyanın özü Rumıniyadakı prezident seçkilərinə müdaxiləsini inkar edib.

Dekabrın 4-də Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan Avrasiya İqtisadi Birliyi (AİB) sammitinə ev sahibliyi etməyəcəyini təsdiqləyib. O, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı (KTMT) çərçivəsində Ermənistanın fəaliyyətini də bərpa etməyəcəyini bildirib.

Keçmiş beş postsovet dövlətinin daxil olduğu ticarət blokunun zirvə görüşü dekabrın 25-də, Ermənistanın AİB-dəki sədrlik müddətinin sonunda Yerevanda keçirilməli idi.

Ermənistan XİN bildirib ki, AİB-ə üzv dövlətlər məkanın dəyişdirilməsinə qərar verib və sözügedən sammit Sankt-Peterburqda keçiriləcək.

Paşinyan tədbirin Ermənistanda keçirilməməsinə bir səbəb kimi heç də bütün AİB liderlərinin Ermənistana gəlişinin arzulanan olmadığını göstərib.

"Sizin də bildiyiniz məsələlərə görə görüşün Ermənistanda keçirilməsini məqsədəuyğun saymadım, axı AİB Ali İqtisadi Şurasının heç də bütün üzvlərini ölkəmizdə görmək xoş deyil", - Paşinyan müxalif deputatın sualını cavablarkən belə deyib.

Baş nazir arzuolunmaz şəxslərin Rusiya prezidenti Vladimir Putin və ya Belarus lideri Aleksandr Lukaşenko olduğuyla bağlı yozumlara aydınlıq gətirməyib. Lukaşenkonun bu ilin əvvəlində Bakıya səfəri zamanı səsləndirdiyi Azərbaycanyönlü bəyanatları Minsklə Yerevan arasındakı münasibətləri soyudub.

"Birbaşa zərbə"

Yerli təhlilçilərin və müxalif siyasətçilərin fikrincə, bir il öncə Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin (BCM) Roma Statutuna qoşulan Ermənistan hakimiyyəti Putinin ölkəyə gəlişini istəmir.

Ötən il BCM Ukraynada törətdiyi iddia edilən hərbi cinayətlərə görə Rusiya prezidentinin həbsinə qərar verib.

Ermənistana səfəri zamanı Putinin olası həbsiylə bağlı şərh verməyən Paşinyan rəsmi Moskvaya təklif etdiyi ikitərəfli müqaviləyə rədd cavabı verilməsindən gileylənib. Həmin müqavilə səfər zamanı Putinə toxunulmazlıq təmin edə bilərdi.

Rusiya XİN Yerevanın Roma Statutuna qoşulmasını həm rəmzi, həm də praktik baxımdan "Ermənistan-Rusiya münasibətlərinə birbaşa zərbə" adlandırıb.

Roma Statutunun ratifikasiyası Ermənistan-Rusiya münasibətlərindəki çatı dərinləşdirib. Yerevan KTMT-nin digər üzvləriylə birgə Rusiyanı Ermənistanın güvənliyinə dair öhdəlikləri yerinə yetirməməkdə ittiham edib.

Ötən həftə Paşinyan KTMT-nin daha bir toplantısını boykot edib. Bu, Ermənistanın ilin əvvəlində Rusiyanın başçılıq etdiyi hərbi ittifaqa üzvlüyünü, əslində, dayandırması fonunda baş verib.

Putin noyabrın 28-də sammitdə çıxışı zamanı Ermənistanın təşkilat çərçivəsində tamhəcmli fəaliyyətini bərpa edəcəyinə ümid bəsləyib. O, Yerevanın tənqidlərini ölkədaxili siyasi proseslərə və Azərbaycanın Qarabağ üzərində nəzarəti bərpa etməsinə bağlayıb.

Paşinyanın fikrincə, Ermənistanın KTMT-yə reinteqrasıyası artıq aktual deyil. Ermənistanın KTMT-dən, rəsmi olaraq, nə vaxt çıxacağı barədə heç nə söyləməyən baş nazir ölkəsinin qurum çərçivəsində yenidən fəaliyyətə başlamasını "çox çətin və az qala mümkünsüz" sayıb.

Həbsdə olan Nobel mükafatı laureatı Nərgiz Məhəmmədi təcili tibbi yardımdan sonra 3 həftə müddətinə mücvəqqəti azadlığa buraxılıb. Onun vəkili belə deyib.

“Bədənindəki şişin götürülməsindən və sümük köçürülməsindən sonra fiziki durumu buna səbəb olub. Əməliyyat 21 gün öncə gerçəkləşdirilib”, – vəkil Mostafa Nilin “X” sosial səbəkəsindəki paylaşımında dilə gətirdiyi sözlərdir.

AzadıqRadiosu “Fərda” xidmətinin qaynaqları 52 yaşlı Məhəmmədinin sərbəst buraxılması faktını təstiqləyib.

Son 20 ilinin bəlli bölümünü həbsxanada keçirən etnik azərbaycanlı – 52 yaşlı N.Məhəmmədiyə "təbliğat yaymaq" ittihamı ilə 12 il həbs cəzası kəsilib. Nobel mükafatçısının özü və qohumları bu ittihamı rədd edir.

Ötən ay onun əri - Tağı Rəhmani deyib ki, iki aydan çoxdur səhhətindəki problemlərdən əziyyət çəkən Məhəmmədi Tehran xəstəxanalarından birinə köçürülüb.

"O, sağ ayağından əməliyyat olundu. Hətta həbsxanada yeriməsi, oturub adi işləri görməsi də mümkün deyildi. Bəzi məhbuslar onun azadlığa buraxılması üçün aclıq aksiyası da elan etdi", – Rahmani Radio Fərdaya belə deyib.

Həyat yoldaşının həbsxanaya heç qayıtmamalı olduğuna diqqət çəkən T.Rəhmani bütün insan haqları qoruyucuları və vətəndaş cəmiyyəti fəallarının azad edilməsinə çağırıb.

Nərgiz Məhəmmədi 2010-cu ildən bəri, az qala, həmişə həbsdə olsa da, ictimaiyyətin diqqətini tez-tez həbsxanadakı ortama və qadın məhbusların üzləşdiyi sui-istifadə hallarına çəkməyə çalışır. O, ötən il Nobel sülh mükafatına layiq görülüb. Həmin mükafatı Osloda onun yerinə yeniyetmə övladları qəbul ediblər. N. Məhəmmədinin adından İranın “zülmkar” hakimiyyətini tənqid edən bəyanatı da onlar səsləndiriblər.

Avropa ölkələri canavarların qorunma statusunun aşağı salınması haqda təklifi dəstəkləyib. "Politico" nəşrinə dayanan AzadlıqRadiosu bildirir ki, mal-qaraya hücum çəkən canavarların öldürülməsinə daha çox sərbəstlik verilməsi Avropa ittifaqı (Aİ) və fermerlərin böyük qələbəsi sayılır.

Dekabrın 3-də Strasburqda Avropada vəhşi təbiət və təbii yaşayış oylaqlarının mühafizəsi haqqında Bern Konvensiyasının üzvləri canavarların statusunu "ciddi qorunan növ"dən "qorunan növə" endiriblər.

Bu qərar hökumətlərdən ötrü heyvanların ovlanma məsələsinin həllini asanlaşdıracaq. Bütün prosesin bir ilədək sürəcəyi gözlənilir.

"Politico"nun bilgisinə görə, canavarların qorunma statusunun endirilməsi Avropa Komissiyasının rəhbəri Ursula fon der Lyayenin şəxsi qələbəsidir. İki il öncə canavar onun Dolli adlı ən sevimli ponisini parçalamışdı. Fon der Lyayen qərarı "avropalı kənd icmaları və fermerlər üçün önəmli xəbər" adlandırıb. Onun fikrincə, sözügedən qərar vəhşi təbiətin qorunmasına və ev heyvanlarının mühafizəsinə balanslı yanaşmanı nəzərdə tutur.

Qərarı ovçular da olumlu qarşılayıb. "Bəzi hüquqi əngəllər qalsa da, indi onları dəf etmək olar", - Avropa Ovçular Federasiyasının prezidenti Lorens Xudemaker belə deyib.

Aİ-nin bütün 27 üzv ölkəsiylə yanaşı, bu təklifi Andorra, Ermənistan, Gürcüstan, İslandiya, Norveç, Şimali Makedoniya, Moldova, Lixtenşteyn, Serbiya, İsveçrə və Ukrayna da dəstəkləyib. İngiltərə, Monteneqro, Bosniya və Herseqovina, Monako və Albaniya qərarın əleyhinə çıxıb, Tunis və Türkiyə isə bitərəf qalıb.

Bern Konvensiyasına üzv ölkələrin, azı, 17-si etiraz etməsə, dəyişiklik üç aydan sonra qüvvəyə minəcək.

Gürcüstanın bölücü Abxaziya bölgəsinin parlamenti Rusiyanın investisiyalara dair razılaşmasını ratifikasiya etməyib.

Deputatlar dekabrın 3-də, parlamentin növbədənkənar iclasında buna qərar veriblər. Parlament binası önünə toplaşan müxalifətçilər razılaşmanın Abxaziyanı köləyə çevirəcəyini bildirsələr də, Rusiyanın əleyhinə olmadıqlarını da vurğulayıblar.

"Bu razılaşmanın təbliğatçıları var – istefa verən prezident və iqtisadiyyat naziri", -müxalif deputat Kan Kvarçiyanın sözləridir. O, iqtisadiyyat nazirinin səriştəlilik səviyyəsini deputatların müzakirəyə çıxaracağını da deyib.

Noyabrın 15-də bölgənin paytaxtı Suxumidə etirazçılar yerli parlamentə və prezident administrasiyasına basqın ediblər. İzdiham Moskva ilə qalmaqallı sərmayə razılaşmasının ləğvinə çağırıblar.

"Milli maraqların birbaşa təslim edilməsi"

Bölgə rəhbərləri sözügedən razılaşmanın yerli iqtisadiyyatın inkişafına təkan verəcəyini söyləyiblər. Müxalifətsə onun rusiyalı sərmayəçilərə əsassız üstünlüklər qazandıracağından razılaşmanı "milli maraqların birbaşa təslimi" adlandırıb.

Nəticədə Abxaziya lideri Aslan Bjaniya inzibati binaları tərk etmələri şərtiylə müxalifətin istefa tələbini qəbul edib.

Razılaşmanın rəddi və siyasi böhran Abxaziyanın Rusiya ilə münasibətlərini ehtiyatla balanslaşdırmalı olduğunu göstərir. Kreml bölgəyə əsaslı iqtisadi və hərbi dəstək göstərsə də, müxalifət və əhalinin bir bölümü müstəqilliyin itirilməsindən ehtiyatlanaraq Rusiyadan güclü asılılıqdan çəkinir.

Gələn il fevralın 15-nə - Abxaziyada növbədənkənar prezident seçkisinədək vitse-prezident Badra Qunba bölgəyə rəhbərliyi öz üzərinə götürüb. Parlamentin keçmiş spikeri Valeri Bqanba de-fakto baş nazir təyin edilib.

Siyasi böhranın sürməsi Abxaziya rəhbərliyi daxilindəki parçalanmaların əlamətidir. Müxalifətin ictimai narazılığı yayması və Bjaniyanı istefaya məcbur etməsi idarəetmə və xarici siyasət məsələlərində indiki administrasiyadan narazılığın artdığını göstərir.

Xatırlatma

Abxaziya və Cənubi Osetiya 1990-cı illərin əvvəllərində müstəqilliyini elan edib və 2008-ci ildə Gürcüstanla müharibədən sonra Rusiya onların müstəqilliyini tanıyıb. Hər iki bölgənin ərazisində Rusiya hərbi qüvvələri yerləşdirilib. Rəsmi Tbilisi Abxaziya və Cənubi Osetiyanı Rusiya ordusunun işğal etdiyini bildirir. BMT sənədlərində hər iki ərazi Gürcüstanın bölgələri sayılır.

Dekabrın 3-də Rusiya prezidenti Vladimir Putin və türkiyəli həmkarı Rəcəb Tayyib Ərdoğan arasında telefon danışığı baş tutub. Prezidentlər Suriyanın şimalındakı münaqişənin nizamlanması üçün diplomatiyanın zərurətini vurğulayıblar.

Ərdoğanın ofisinin yaydığı bilgiyə görə, Suriya daha böyük qeyri-sabitliyin qaynağına çevrilməməlidir.

"Türkiyə Suriyanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləsə də, bu ölkədə ədalətli və davamlı çözümə can atır", - Türkiyə prezidentinin ofisi X sosial şəbəkəsindəki paylaşımında belə deyib.

Bildirilib ki, regionda diplomatiyaya daha böyük imkanlar açılmalıdır və Suriya rejimi prosesin siyasi nizamlanmasına qatılmalıdır.

Ərdoğan Türkiyə və Birləşmiş Ştatlarda terrorçu təşkilat kimi tanınan Kürd Fəhlə Partiyası (PKK) və onun Suriyadakı son hadisələrdən yararlanmaq istəyən ardıcıllarıyla mübarizədə qətiyyətli mövqeyini qoruyacağını deyib.

"Təcavüz dərhal dayandırılmalıdır"

Telefon danışığı ötən həftə Hələb şəhərini ələ keçirib hökumət qüvvələrinə qarşı vuruşan qiyamçıların irəliləyişi fonunda baş tutub. Suriya İnsan Haqları Monitorinq Mərkəzinin bilgisinə görə, qiyamçılar dekabrın 3-də Həma şəhərinin də çevrələrinə çox yaxınlaşıblar.

Bildirilib ki, qiyamçıların şimaldakı irəliləyişi nəticəsində 104-ü mülki şəxs, toplam 602 nəfər həlak olub.

Həmaya hücum qiyamçıların dirçələn hərəkatına qarşı mübarizədə Rusiya və İranın dəstəklədiyi Əsədə basqıyı artıracaq. Şəhər 2011-ci ildə vətəndaş müharibəsi başlanandan bəri hökumət qüvvələrinin nəzarətindədir.

Kremlin bilgisinə görə, Putin "Suriya dövlətinə radikal qruplaşmaların terrorçu təcavüzünün dərhal dayandırılması" zərurətini qeyd edib. Tərəflər İran, Türkiyə və Rusiyanın bu məsələdə sıx əlaqəli fəaliyyətinin önəmini vurğulayıblar.

Qiyamçıların hücumu Suriyadakı uzun müddət dondurulmuş olan vətəndaş müharibəsini yenidən canlandırıb.

Ötən həftə "Həyat Təhrir əş-Şam" (HTŞ) və müttəfiqləri Hələbin və onun ətrafındakı ərazilərin böyük bölümünü zəbt edib. Bu, son illərin ən iri hücumudur.

Qruplaşma Suriyada şəriət qanunlarıyla yönəldiləcək dövlət qurmaq istəyir. ABŞ kəşfiyyatının bilgilərinə görə, qruplaşmanın 5-10 min üzvü var.

Münaqişə Moskva və Tehranı hücumu dəstəkləyən Türkiyə ilə qarşı-qarşıya qoyub.

İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçı rəsmi Dəməşqin müraciəti əsasında ölkəsinin Suriyaya ordu birləşmələri göndərə biləcəyini bildirib.

İraq baş naziri Məhəmməd Şiə əl-Sudani ölkəsinin Suriyadakı hadisələri kənardan izləməyəcəyini söyləyib və qiyamçıların irəliləyişində Suriyaya zərbələr endirən İsraili ittiham edib.

Buna da bax:

Suriyada geniş əraziləri ələ keçirən silahlılar kimlərdir?

Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov 5-6 dekabrda Maltada ATƏT Nazirlər Şurasının iclasına qatıla bilər. AzadlıqRadiosunun əməkdaşı Rikard Yozvyak yazır ki, bu gerçəkləşsə, Ukraynada savaş başlayandan bəri və sanksiyalar dönəmində Lavrovun Aİ ölkəsinə ilk səfəri olacaq.

Bu səfər baş tutarsa, Qərb dövlətlərinin rəsmi Moskva ilə getdikcə artan diplomatik təmasları fonunda gerçəkləşəcək.

Ötən il Şimali Makedoniyadakı iclasa 90 nəfərlik nümayəndə heyətiylə yollanan Lavrov bu dəfə maksimum altı şəxsi yetərli saya bilər. Rəsmi nahara dəvət edilən rusiyalı nazir Ukrayna müharibəsinə həsr olunan axşam yeməyinə buraxılmayacaq.

Rəsmi tədbirdə dördüncü çıxış edəcək Rusiya nümayəndəsi söz alarkən, ötən il Skopyedə olduğu kimi, digər nümayəndələr zalı nümayişkaranə şəkildə tərk edə bilərlər.

Gələn il ATƏT-ə Finlandiya sədrlik edəcək. Sonrakı 2026 və 2027-ci illərdə sədrliyə İsveçrə, Türkiyə, Mərkəzi Asiya ölkələri və ya Avropanın San-Marino və Lixtenşteyn kimi çırtdan ölkələrinin adı çəkilir. Rəsmi Ankara 2010-cu ildən bəri İstanbulda baş tutmayan ATƏT sammitinin həmin şəhərdə keçirilməsini də təklif edə bilər.

Gələn ilin büdcəsi builkindən 20 milyon çox, 158 milyon avro həcmində müəyyənləşdirilib. Rusiya DTİHB-yə veriləcək maliyyənin, Azərbaycansa ATƏT-ın Minsk qrupuna maliyyə ayrılmamasını tələb edə, büdcə dalanından mümkün çıxış yolu kimi digər üzv ölkələr də əlavə büdcədənkənar vəsaitlər ayıra bilər.

İclasda ATƏT-ın baş katibi, DTİHB, Milli Azlıqlar üzrə Ali Komissarın Ofisi və Media azadlıqları üzrə Nümayəndəliyin rəhbəri vəzifələrinə yeni təyinatlar gözlənilir.

ABŞ prezidenti Co Bayden yetki müddəti bitənədək Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar tətbiq etməyi planlaşdırır. Ağ evin milli güvənlik müşaviri Ceyk Sallivanın sözlərinə görə, sanksiyalar Rusiyanın Ukraynadakı hərbi imkanlarını azaltmağı hədəfləyir: "Rusiyanın maliyyə sektoruna qarşı ciddi sanksiyalardan sonra ABŞ daha çox sanksiyalar tətbiq edəcək".

ABŞ Ukraynaya 725 milyon dollar dəyərində hərbi yardım da ayırıb.

C.Bayden Konqresin Ukraynaya hərbi yardım üçün ayırdığı bütün vəsaiti yanvarın 20-dək xərcləmək niyyətindədir. Pentaqonun ehtiyatlarındakı silahların da daxil olduğu hərbi yardım məqsədlərinə 7.1 milyard dollar nəzərdə tutulub.

Donald Tramp yeni prezident seçiləndən sonra Bayden administrasiyası Ukraynaya Rusiya ərazisinin dərinliklərinə "ATACMS" uzunmənzilli raketləriylə zərbə endirməyə və piyadaəleyhinə minaların verilməsinə icazə verib. Rəsmi Moskvaya, o sıradan "Qazprom"a qarşı sanksiyalar da tətbiq edilib. Bu, Rusiyadan qaz ixracını əngəlləməklə Kremlin əldə etdiyi gəlirləri savaşı maliyyələşdirməyə yönəldə bilməməsinə imkan verəcək.

"Bu vəzifədə çalışdığım ilk gündən dedim ki, Ədliyyə Nazirliyinin qərarlarına qarışmayacağam. Hətta oğlumu seçib-ayırıb haqsızca təqib etdiklərini görəndə belə sözümü tutdum", - Baydenin açıqlamasında belə deyilir.

Ağ ev rəhbərinin sözlərinə görə, oğluna ünvanlanan suçlamalar siyasi gərəkçəlidir.

"Mən hüquq sisteminə inanıram, ancaq onu da bilirəm ki, naşı siyasət bu sistemə də hopub və, beləcə, məhkəmə səhvi doğurub", - Bayden öz qərarını belə əsaslandırıb. O, ümid etdiyini bildirib ki, "amerikalılar bir ata və prezidentin nədən bu qərara gəldiyini anlayacaqlar".

Oğul Bayden silah alıb-saxlamaq qaydasını pozmağa və vergidən yayınmağa dair iki cinayətdə əfv edilib. İlk işə görə hökm dekabrın 12-də, ikinci işə görə dekabrın 16-da verilməli idi.

Sentyabrda oğul Bayden vergidən yayınmaqla bağlı ittihamın bütün maddələrində özünü suçlu saymışdı. Onun dediyinə görə, cəmi bir neçə ay öncə qanunsuz silah alışında suçlu bilindiyindən ailəsinin canını daha bir ağrılı cinayət işindən qurtarmaq istədiyi üçün bu gözlənilməz etirafları etmişdi.

54 yaşlı Hanter Bayden 2018-ci ildə revolver satın alarkən narkotik istifadəçisi olduğunu gizlətmişdi, - bu, ciddi pozuntu sayılır. Bu üzdən, onu 2 il həbs və 750 min dollar cərimə gözləyirdi.

Suriya ordusu ölkənin şimal-qərbinə əlavə ordu birləşmələri göndərib və dekabrın 1-də Hələbi ələ keçirən qiyamçılara havadan zərbələr endirib.

Britaniyada fəaliyyət göstərən Suriya İnsan Haqları Monitorinq Mərkəzinin bilgilərinə görə, hökumət qüvvələri Hələb və İdlibdən sonra Həma vilayətinə hücumun önünü kəsmək üçün "güclü" müdafiə xətti qurub.

Suriyanın dövlət SANA xəbər agentliyi bildirir ki, ordu bölmələri son gecə boyunca qiyamçıları Həma vilayətinin şimalından sıxışdırıb çıxarmağı bacarıb.

Əraziyə əlavə ağır texnika və raket qurğuları göndərilib. Suriya və Rusiya hərbçiləri qiyamçıların silah anbarlarına və dayaq məntəqələrinə havadan zərbələr endirib. Son üç gündə minədək qiyamçının öldürüldüyü iddia edilir.

Dəməşqdə səfərdə olan İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçı bildirib ki, İran müttəfiq ölkənin əks-hücumunu dəstəkləməyə hazırdır. İordaniya kralı İkinci Abdulla və BƏƏ prezidenti Şeyx Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan Əsədə öz dəstəklərini dilə gətiriblər.

Dekabrın 1-də bir çox Qərb dövlətinin hökumətləri tərəfləri münaqişəni siyasi yolla çözməyə və mülki infrastrukturu qorumağa çağırıb.

Müxalifətyönlü qüvvələr irəliləyişini sürdürür

Hələbin böyük bir hissəsini, İdlib civarındakı kənd ərazilərini ələ keçirən qiyamçıların Həma şəhərinə daxil olduğu deyilsə də, müstəqil qaynaqlar bunu təsdiqləməyib. Paytaxt Dəməşqdə özünüitirmə və çaşqınlıq əlamətlərinin olmadığı, həyatın öz axarı ilə davam etdiyi bildirilib.

Bu da bildirilir ki, qiyamçılar ABŞ-ın dəstəklədiyi kürd döyüşçülərinin nəzarətindəki Tel-Rifat şəhərinə daxil olaraq kürd birləşmələrini Suriyanın şimal-şərqindəki mövqelərinə qayıtmağa çağırıblar.

Sonuncular Türkiyəni qiyamçılara dəstək göstərməkdə suçlayıblar. Rəsmi Ankara isə bildirib ki, qiyamçıların məhdud hücumu Suriya ordusunun son həftələrdə nəzarət etmədiyi mövqelərə hücumlarının önünü kəsmək üçün gerçəkləşdirilib və ordu geri çəkilərkən hücumun əhatə dairəsi də genişlənib.

BMT-nin Suriya üzrə xüsusi elçisi Qeyr Pedersen bildirib ki, qiyamçıların hücumu regional güvənliyə təhlükədir. O, münaqişəni dayandırmaq üçün tərəfləri diplomatik səylərini bərpa etməyə çağırıb.

Suriyadakı hadisələri yaxından izlədiyini deyən Ağ evin milli güvənlik müşaviri Ceyk Sallivan deyib ki, Suriyanın şimal-şərqində 900-dək ABŞ hərbçisi İŞİD-in dirçəlməməsinə çalışır.

Dekabrın 2-də ABŞ dollarının məzənnə artımı ABŞ-da faiz dərəcələrinin endirilmə perspektivləri baxımından çox önəmli olub. "Reuters"in xəbərinə görə, prezident seçilmiş Donald Trampın son açıqlaması da bunu dəstəkləyib.

Noyabrın 30-da Tramp BRICS üzvlərindən yeni valyuta yaratmamaq və dolları əvəzləyəcək digər valyutanı dəstəkləməmək öhdəliyi götürmələrini tələb edib. Əks halda, ABŞ bu ölkələr üçün 100 faizlik tarif artımı tətbiq edəcək.

Bu, ticarət savaşlarında ABŞ-ın ənənəvi "zəif dollar" mövqeyindən uzaqlaşmasına bir işarə sayılıb. Nəticədə dollarla müqayisədə Çin yuanı son üç ayın, Hindistan rupisi isə bütövlükdə ən minimal dəyərinə düşüb.

Fransadakı siyasi bəlirsizlik avroya basqıyı artırıb və Avropa İttifaqının valyutası da dollarla müqayisədə 0.4 faiz ucuzlaşaraq 1.0532 dollara enib.

"ABŞ iqtisadiyyatının davamlılığını və digər ölkələrdə pisləşən perspektivləri nəzərə alsaq, bunun dolların daha dərin enişinin başlanğıcı olduğunu düşünmürük", - "Capital Economics" ticarət bazarları baş iqtisadçısının müavini Yonas Qoltermann belə deyib və əlavə edib ki, yaxın zamanda faiz dərəcələri üzrə ABŞ-ın xeyrinə növbəti dəyişikliklərin başvermə ehtimalı yüksəkdir.

Bu həftənin sonunda noyabr ayı üzrə məşğulluğa dair hesabatın dərci dərəcələrə təsir edəcək başlıca amildir. İşsizlik səviyyəsinin 4.1 faizdən 4.2 faizə yüksələcəyi gözlənilir.

Avropa Mərkəzi Bankının bu ay faiz dərəcələrini endirəcəyi gözlənilir.

Fransadakı siyasi bəlirsizlik Avropanın vahid valyutasına daha bir əngəl sayılır. Qatı sağçıların parlamentdəki liderləri dekabrın 1-də bildiriblər ki, hökumət onların əlavə büdcə güzəştləri barədə təkliflərini rədd edib. Bu da yaxın günlərlə hökumətə etimad votumu üzrə səsvermə keçirilməsinə, baş nazir Mişel Barnyenin istefasına səbəb ola bilər.

Büdcə kəsirinin artması Fransanın qiymətli kağızlar üzrə gəlirliyini Yunanıstanla eyni səviyyəyə endirib.